Een verhaal over loslaten…

Een verhaal over loslaten…      

(Maart 2009)

Ik denk vaak na over loslaten. Ik ben er vaak tegen aan gelopen en nog steeds vind ik het een moeilijk onderwerp. Regelmatig wissel ik met anderen gedachten uit over dit thema. Aangezien het steeds terugkeert in mijn leven vond ik het tijd worden om het een en ander voor mezelf eens op een rijtje te zetten.

Ik heb een keer in een boekje een definitie van ‘loslaten’ gelezen: ‘loslaten is niets anders dan de hoop opgeven dat je het verleden kunt veranderen’. Als ik naar mezelf kijk heb ik een lange tijd het verleden niet los kunnen laten. Ik had het zelf niet eens door. Ik was in ontkenning en ik vertoonde vluchtgedrag. Jarenlang heb ik pijn en verdriet met me mee gedragen. Pijn en verdriet om het verlies van mijn lieve zusje Natasja. Natas, Ik hoop dat je rust in vrede.

Ik herinner me dat ik kort na het overlijden van Natasja een keer naar de film was met een vriendin. Na de film liep ik met die vriendin mee naar huis. Ik zou een paar weken later jarig worden. Ze vroeg me wat ik wilde voor mijn verjaardag. Ik antwoordde dat ik niets wilde, want wat ik wilde, zou ze me toch niet kunnen geven. Ze vroeg me wat het dan was wat ik wilde. Ik zei: ‘je weet het wel’. Ze vroeg: ‘waarom zeg je het niet gewoon?’. Ik gaf geen antwoord.

Pas jaren later kon ik met veel tranen zeggen wat ik toen niet kon zeggen: ‘ik wil mijn zusje terug, ik wou dat ze nog leefde’. Eerder was ik er blijkbaar niet aan toe. Uiteraard gaat het hier om veel meer dan loslaten, want bij rouwen komt veel meer kijken. Maar loslaten is wel een belangrijk aspect van rouw. Want -heel cliché- op een gegeven moment moet je verder. Ik bleef echter vasthouden aan het verleden. Ik wilde niet loslaten, want dat zou betekenen dat ik moest toegeven dat ze er echt niet meer was. Dit was zeer pijnlijk en confronterend. Daarom koos ik ervoor te vluchten. Vluchten voor de waarheid en eigenlijk dus ook voor mezelf.

Een aantal jaren later en na heel veel alcohol, tranen, een verloren liefde en een psychologe, begon ik te begrijpen dat ik nooit had losgelaten. Het verleden had me in gehaald. Mijn verdedigingsmechanisme was als een kaartenhuis in elkaar gezakt. Dit was erg pijnlijk en confronterend. Het was het begin van een zeer slopend en een emotioneel en mentaal erg zwaar proces. Ik heb me nog nooit zo alleen op de wereld gevoeld als gedurende deze periode. De aarde was weggezakt onder mijn voeten. Ik had het gevoel alles kwijt te zijn, mijn geloof, mijn zelfvertrouwen, mijn dromen, alles was weg. Ik ben echt door het stof gegaan. Ik word verdrietig als ik eraan terugdenk.

Op een goede dag was het me allemaal teveel geworden. Ik had het gevoel dat ik het niet meer aankon. Ik kon de pijn niet meer verdragen en vroeg me af of deze ooit nog weg zou gaan. Dit was echter wel het keerpunt. Met veel tranen sprak ik in mezelf tot Natasja: ‘ Natas ik kan niet meer. Ik voel me zo ongelukkig. Ik wil zo niet meer leven. Ik kan het niet meer dragen. Ik kan gewoon niet meer’. Ik herinner me de dag nog goed. Het was een erg trieste dag waarop ik wederom afscheid nam van mijn lieve zusje. Een van de moeilijkste dingen in het leven is omgaan met het verlies van een dierbaar persoon.

Ik heb erg lang nagedacht over wat ik anders had kunnen doen om te voorkomen dat ze zou komen te overlijden. Wat had ik kunnen doen om haar in leven te houden? Ze was immers thuis overleden. Het hele gezin was er. Wat had ik over het hoofd gezien? Als ik de kans had gehad om het over te doen, zou ze leven! Zonder twijfel. Ik zou daar wel voor gezorgd hebben!

Na het zien van de film ‘the time machine’ begon ik hier anders over na te denken . Ik was naar de bios met een goede vriend, gewoon lekker een avondje eruit, dacht ik. In de film komt de geliefde van een wetenschapper om bij een beroving. Hij wil dit ongedaan maken door terug te gaan in de tijd. Hij bouwt een tijdmachine en uiteindelijk lukt het hem om door te tijd te reizen. Terug in het verleden zorgt hij ervoor dat hij en zijn geliefde niet op de plek van de beroving zijn. Maar vervolgens laat zij op een andere manier toch weer het leven. De wetenschapper snapt er helemaal niets van. Het lukt hem niet om te voorkomen dat zijn geliefde komt te overlijden. Ergens aan het eind van de film wijst iemand hem op de ironie van zijn tijdmachine. Hij heeft een tijdmachine gebouwd om zijn geliefde te redden. Maar als zijn geliefde niet was omgekomen, zou zijn tijdmachine er niet zijn geweest. Hoe dan ook, de film was erg confronterend. Want ik zou het verleden nooit kunnen veranderen. Een fantasiefilm met een grote boodschap over mijn eigen werkelijkheid, als we het dan toch over ironie hebben.

Loslaten omvat echter meer dan slechts de hoop opgeven dat je het verleden kunt veranderen. Het heeft niet alleen betrekking op het verleden. Ook dingen in het heden kunnen een rol spelen. Loslaten gaat om het accepteren dat een situatie is zoals die is en niet zoals je wilt dat die situatie is. Het berusten in het feit dat ‘het nu eenmaal zo is’. Soms willen we dat iets in ons leven anders is. Hoe graag we ook zouden willen, soms kunnen we er (op dat moment) niets aan veranderen. Het kan misschien wel veranderen, maar op dat moment is het gewoon zo. Dit ‘willen dat het anders was’, betekent eigenlijk dat je blijft vasthouden aan iets wat er op dat moment niet is. Het kan dus gaan om iets uit het verleden, iets uit het heden, maar ook het peinzen over de toekomst valt hieronder. Soms zijn we zo bezig met de toekomst, dat we vergeten nu te leven. Ik herken dit ook wel bij mezelf. Ik maak me soms zo druk over morgen, dat ik vergeet om nu te genieten.

Een wijze dame vertelde me laatst dat het gedachtes zijn die we moeten loslaten. Als je kijkt naar de dingen die we los moeten laten, spelen vaak onze gedachtes of wensen met betrekking tot die zaken een grote rol. De hoop dat je het verleden kunt veranderen; de wens dat iets nu anders zou zijn; je gedachtes en wensen over de toekomst. Dit wil niet zeggen dat je geen wensen en hoop mag hebben. Dat staat los van het accepteren dat iets is zoals het is. Maar deze wensen en hoop mogen niet dusdanig je leven beïnvloeden dat je jezelf hierin dreigt te verliezen.

Onlangs heb ik afscheid moeten nemen van de vrouw van wie ik zoveel hou. Helaas werkte het niet meer, al een tijdje niet. Ik hoopte dat het goed kon komen. Ik wilde niet accepteren dat het niet kon. Ik heb alles gedaan wat in mijn vermogen lag. Ik moest en zou haar gelukkig maken. Maar het lukte me niet. Ook hier was mijn wens iets heel anders dan hoe de situatie er voor stond. Het beeld van hoe ik me ons voorstelde klopte niet met de werkelijkheid. Maar toch bleef ik vast houden aan mijn wens met haar te zijn. Als je het zo stelt dan heb ik dus eigenlijk afscheid moeten nemen van mijn wens om met haar te zijn. Het enige wat ik uiteindelijk kon doen, wilde ik niet doen. Alweer niet. Mijn liefde voor haar heeft me echter aan het denken gezet. Ik dacht: als je oprecht en intens van iemand houdt, dan wil je dat die persoon gelukkig wordt, met of zonder jou! Hoe graag ik ook had gehoopt dat ik degene zou zijn die haar gelukkig mocht maken, helaas, de situatie is zoals die is. Schatje, ik hoop hoe dan ook dat je gelukkig wordt!

Waar ik soms ook moeite mee heb, is dat anderen bepaalde situaties in mijn ogen niet goed of niet aanpakken. Als het om mensen gaat van wie ik houd, dan doet me het soms zelfs pijn. Ik wil graag dat zij gelukkig worden en zijn. Maar ik vergeet dat het niet aan mij is om de hele wereld gelukkig te maken. Je kunt mensen altijd advies geven als ze hier om vragen of een schouder bieden om op te huilen of wat voor steun dan ook. Maar het is niet mijn verantwoordelijkheid om iedereen gelukkig te maken.

Een andere wijze dame vertelde mij over ‘gelatenheid’. Zij legde me uit wat ze ermee bedoelde. Iedereen heeft zijn eigen ervaringen en ‘lessen’ nodig in het leven. Je moet hen de gelegenheid geven dingen zelf te ondervinden. Hun leven is niet van jou, dus moet je er afstand van nemen en loslaten. Laat het waar het hoort. Dit betekent niet dat je er niet voor hen kan zijn. Maar besef wel dat dingen die voor jou werken niet per se voor een ander hoeven te werken. Dit blijft lastig als het om onze geliefden gaat. Want we denken altijd zo goed te weten wat het beste is voor een ander. Maar eigenlijk moeten we het een ander gunnen om zelf achter dingen te komen en zelf hun keuzes te maken. Bovendien vinden we het zelf ook erg vervelend als anderen ons ongevraagd vertellen wat we moeten doen, nietwaar?

Loslaten werkt heel bevrijdend. Het kan voelen alsof er enorme lasten van je schouders vallen. Maar onze emoties en gedachtes hebben een grote invloed op het wel of niet loslaten. Ik had het een korte tijd gelden erg moeilijk. Ik was erg emotioneel en wist het allemaal gewoon even niet meer. Daarom wendde ik me tot een goede vriendin met de vraag waarom ik ook alweer los moest laten. Zij legde me kort maar krachtig uit waarom ik volgens haar moest loslaten. Ze zei dat ik moest loslaten omdat ik pas dan alles weer in het juiste perspectief zou zien en pas dan echt de controle over de situatie terug kon krijgen. Ik ben hier over gaan nadenken en ik denk dat ik het begrijp wat zij bedoelde. Het gaat eigenlijk om het terugkrijgen van de controle over jezelf.

Vaak blijven we ons vastklampen aan situaties of gedachtes. Door vast te houden aan een situatie, hopen we de controle te krijgen over de situatie. We denken er zo invloed op uit te kunnen oefenen. Vastklampen heeft te maken met de behoefte om controle te hebben over het leven. We willen zelf keuzes en beslissingen kunnen maken die ons leven aangaan. We willen invloed hebben op onze leven. Het idee dat we niet de controle hebben over ons leven en dat sommige dingen niet van onszelf afhangen, kan een beangstigende gedachte zijn. Het houdt namelijk in dat we ons moeten overgeven aan het feit dat sommige dingen gebeuren zonder dat we daar ook maar enige invloed op hebben. We moeten vertrouwen in onszelf en in de gedachte dat, wat er ook gebeurt, we sterk genoeg zijn om het aan te kunnen.

Helaas ontbreekt het ons soms in het hebben van vertrouwen. Het is moeilijk te accepteren dat we niet altijd controle kunnen hebben. We klampen ons dan vast, omdat we denken op die manier de controle te kunnen krijgen. Maar vastklampen werkt juist averechts. Op die manier verliezen we juist de controle over onszelf. Nog sterker, we geven de controle over onszelf uit handen. Niet meer jijzelf hebt de controle over jezelf. Je wordt beheerst door de situatie of gedachtes over de situatie. Door los te laten, neem je dus eigenlijk de controle over jezelf weer terug. Het klinkt tegenstrijdig, het voelt misschien net zo. Door vast te houden verlies je de controle over jezelf. Het zijn of de situatie of jouw gedachtes over de situatie die voor jou bepalen hoe je handelt. Maar door los te laten win je de controle terug. We worden letterlijk beheerst door onze gedachtes of wensen. Zoals ik eerder zei, hopen en wensen mag. Maar het moment dat deze onze leven gaan beheersen, wordt onze handelen hierdoor bepaald. Onze wensen en gedachtes nemen de controle over. We houden dan vast aan iets wat op dat moment gewoon niet is.

Het is nu eenmaal zo dat we op een aantal dingen in het leven geen invloed hebben. Dat wil echter niet zeggen dat we helemaal geen invloed hebben op onze leven. In een ander mooi boekje las ik: we kunnen niet altijd kiezen wat ons overkomt, maar we kunnen wel kiezen hoe we ermee omgaan. Ik heb er nooit voor gekozen om mijn zusje te moeten begraven, maar ik kon er (uiteindelijk) wel voor kiezen om er –toen ik er klaar voor was- op een andere manier mee om te gaan dan ik eerst deed.

Ik gebruik het begrip ‘kiezen’ gebruikt omdat het volgens mij om een keuze gaat. Ik had het niet voor het zeggen toen mijn zusje heenging. Maar het was wel mijn keuze om het als een zware last met me mee te dragen – hoe begrijpelijk en normaal dat ook is-. Ik had nog jarenlang in ontkenning kunnen leven. Ik kon naar de fles blijven grijpen. Ik kon de mensen, van wie ik hou en die van mij houden, blijven kwetsen. Ik zou op die manier nog veel meer mensen kwijt zijn geraakt. Ik zou een verbitterde persoon zijn geworden. Roepen dat de dood van mij zusje mij hiertoe heeft gebracht, zou niet helemaal eerlijk zijn geweest. Want hoe begrijpelijk het ook is, ik ben uiteindelijk zelf verantwoordelijk voor mijn gedrag. Ik breng toch echt zelf de fles naar mijn mond. Als ik dierbare personen kwets, kan ik niet wegkomen met het excuus dat het komt door het verlies van mijn zusje. Er zijn altijd goede argumenten of redenen te bedenken voor gedrag, maar je blijft te allen tijde zelf verantwoordelijk voor gedrag dat je vertoont en de gevolgen ervan.

Een aantal mensen zal het bovenstaande misschien niet als een keuze ervaren of meer als een gedwongen keuze. Dat is een heel ander verhaal. Waar het me om gaat, is het besef dat je het beste voor jezelf doet. Als je van jezelf houd, wil je het beste voor jezelf. Soms zie je dit niet altijd in het juiste perspectief vanwege emoties of gedachtes. Dit is heel begrijpelijk. Maar wees er bewust van dat – of het nu wel of geen keuze is- je voor sommige dingen wel degelijk de verantwoordelijkheid draagt. Neem de controle over datgene waar je wel de controle over hebt en laat al het andere gaan.

Het is erg makkelijk om over loslaten te praten of – in dit geval- te schrijven. Het daadwerkelijk ‘loslaten’ is vaak de moeilijkheid. Door echter te proberen om vanuit een ander invalshoek te kijken naar een bepaalde situatie kan een lastige situatie soms draaglijker worden. Het is niet opgelost, maar je kunt er beter mee omgaan. Als ik nu kijk naar de dood van mijn zusje, dan zou ik nog steeds willen dat ze nog leefde. Maar dit zal nooit gebeuren. Hieraan vasthouden heeft geen zin. Ik kan wel kijken hoe ik er door veranderd ben. Ik heb erg veel geleerd. Ik heb geleerd de dingen in het leven meer te waarderen. Ik mag wat vaker even stilstaan en gewoon genieten. Ik heb geleerd hoe er voor anderen te ‘zijn’. Ik denk dat ik enorm gegroeid ben. Ik denk dat ik absoluut een beter mens ben geworden.

Ik kan treuren over mijn verloren liefde. Ik vind het heel erg dat we niet meer samen zijn. Maar ook hier kan ik proberen mijn focus te veranderen door te kijken hoe ik door deze ervaring ben veranderd. Ik kan proberen te kijken hoe ik er door gegroeid ben en wat het me opgeleverd heeft in plaats van te kijken naar wat ik kwijt ben. Het wordt dan een ander verhaal. Mede door haar ben ik de confrontatie met het verleden aangegaan. Zij heeft me laten inzien dat ik niet verder kon leven zoals ik deed. Ik heb het erg moeilijk gehad en het was een pijnlijk en zwaar proces waar ik vervolgens door heen ben gegaan. Maar ik ben blij dat ik er eindelijk door heen ben gegaan. Een enorme last is van mijn schouders gevallen. Ik ben weer van mezelf gaan houden. Ze heeft me leren liefhebben. Het heeft haar allemaal erg veel pijn en moeite gekost. Ik het haar ontzettend moeilijk gemaakt. Maar ik ben haar eeuwig dankbaar. Ik ben dankbaar voor haar liefde en de energie die zij in me gestopt heeft. Dankzij haar liefde heb ik de ‘controle’ weer terug over mij zelf.

Ondanks dat ik nog steeds erg verdrietig ben over onze breuk, ik heb er zoveel moois voor teruggekregen! Door er zo naar te kijken wordt de situatie draaglijker. Maar het kost uiteraard tijd om vanuit een ander perspectief op die manier naar iets te kunnen kijken. Bij loslaten is het dan ook erg belangrijk dat je de tijd en ruimte hiervoor neemt. Dit vergt een hoop geduld. Want het is niet iets wat van de een op de andere dag gebeurt. Ik weet van mezelf dat ik altijd alles gelijk wil. Als we ook nog eens in ontkenning zitten of vluchtgedrag vertonen, kan het nog langer duren. Bij mij is dat daadwerkelijk het geval geweest. Hoewel ik dacht dat ik op het moment deed wat goed voor me was, was ik eigenlijk in ontkenning. Voor mij is dit echter noodzakelijk geweest om te kunnen loslaten. Eerder was ik er niet aan toe.

Hoe je de tijd en de ruimte kunt nemen verschilt per persoon. Dit is iets wat ieder persoon voor zichzelf moet uitzoeken. We moeten voor onszelf uitzoeken wat we nodig hebben. Niemand kan beter weten wat op een moment het beste is voor jou dan jijzelf. Niemand weet beter wat jij voelt dan jijzelf. Dus eigenlijk weet ook niemand anders beter wat je nodig hebt dan jijzelf. Toch blijft het soms moeilijk om hier voor jezelf achter te komen.

Momenteel heb ik wel een aantal dingen die voor mij werken. Praten met mensen helpt ook heel erg. Ik ben me hier bewust van en toch doe ik het te weinig. Het lucht erg op. Na een goed gesprek neem ik me vaak voor om me vaker te uiten. Toch duurt het soms weer een tijdje voor ik de stap neem. Maar door te praten met andere mensen ben ik heel veel dingen gaan inzien. Mede door de vele gesprekken die ik heb gehad met mensen, ben ik me van het bovenstaande bewust geworden. Praten heeft nog een voordeel. Want als je ook nog eens goed luistert, zul je horen dat iedereen een boodschap voor je heeft.

Afstand nemen van een bepaalde situatie helpt momenteel ook. Bij afstand nemen doe je eigenlijk een stap terug, je stapt (tijdelijk) uit de situatie. Hierdoor stel je jezelf in staat om er anders naar te kijken. Mensen gaan bijvoorbeeld met vakantie om even in een andere omgeving te zijn of na te denken. Door afstand te nemen van de situatie met mijn ex, ben ik in staat geweest om er – zoals je hebt kunnen lezen- anders over te gaan denken. We hebben momenteel bijna - soms kan ik het toch even niet laten- geen contact. We hebben er letterlijk even afstand van genomen. Dit stelt me hopelijk in staat om afscheid te nemen van de wens die ik heb. Wie weet, misschien kan ik haar over een tijd op een andere manier weer verwelkomen in mijn leven, zonder enige wens hieraan verbonden.

Voor degene die het nog niet doorhebben, voor mij werkt schrijven ook erg helend. Dit is dan ook hoe dit stuk ontstaan is. In eerste instantie was het puur bedoeld om dingen van me af te schrijven. Nu lees jij het. Ik heb lang getwijfeld of ik je dit zou laten lezen. Allerlei gedachten overmanden mij over wat er allemaal wel niet zou kunnen gebeuren. Het is een erg persoonlijk en intiem verhaal waarin ik me erg kwetsbaar opstel. Als ik me door die gedachten zou laten leiden, zou ik het nooit aan iemand laten lezen. Maar dat betekent dat ik eigenlijk zelf de essentie van mijn verhaal mis! Door het anderen te laten lezen, zet ik mijn verhaal kracht bij. Vandaar dat ik ervoor heb gekozen het jou te laten lezen. Het zou je overigens niet moeten verbazen dat ik zo heb getwijfeld of ik je het wel of niet zou laten lezen. Ik heb je er in het begin al opgewezen dat loslaten iets is waar ik vaker tegenaan loop…

Benito Bisambhar